Yapay Zeka Etiği Divanı Anket Sonuçları

Yapay Zeka Etiği Divanı’na ilk kayıt yapanlar arasında yapılan ankete gelen 74 cevap raportörler tarafından özetlendi. Raportörlerin iş yoğunlukları göz önünde bulundurularak anket Divan’dan bir ay öncesinde kapatıldı. Aşağıda ankete verilen cevapları sunuyoruz.

Soru 1: Yapay zekaya ne kadar güveniyorsunuz?

Soru 2: Yapay zekâ ile hayatımıza girebilecek sorunlar nelerdir?

Eğitim

• Gelişme çağındaki bireylere gerçek ötesi bir ortam oluşması
• Bireylerin yeteneklerinin gerilemesi, tembellik oluşumu ve zaman yönetiminde zorluklar oluşturma ihtimali

Toplumsal

• Sahte bilgi üretimi ve asılsız kaynaklara referanslarla gerçek bilginin kaybolması riski

Gizlilik ve güvenlik

• Yapay zekanın telif hakkı ve mahremiyet ile ilgili suistimallerde bulunması
• Kişi özelinde yanlış ve tehlikeli bilgi yayabilmesi

Ekonomik

• Yapay zekanın bazı mesleklerin yerini doldurup işsizlik oranını arttırması

Soru 3: Günümüz dijital dünyasında mahremiyetinizi korumak için neler yapıyorsunuz?

• Sosyal medyanın mahremiyeti ihlal etme ihtimaline karşı kullanırken dikkatli olunmalı.
• Parola ve giriş yöntemleriyle alakalı ekstra önlemler alınmalı (iki adımda doğrulama, güçlü parola vb).
• Gerçek isimler, fotoğraflar, konum bilgileri, kişisel bilgiler gibi hassas olabilecek bilgileri halka açık paylaşmamak
• Uygulamalara verilen izinlere ve çerezlere dikkat edilmeli.
• Gerekmedikçe foto/video veya dosya erişim izni verilmemeli.
• Açık Wi-Fi ağlarına bağlanma konusunda dikkatli olunmalı.
• Güvenli olmayan bağlantılara tıklamaktan ve e-postaları açmaktan kaçınılmalı.

Soru 4: Yapay zekanın farklı millet, ırk, din, cinsiyet gibi kimliklere ayrımcı yaklaştığı durumlarla karşılaştınız mı?

• Yapay zeka sistemlerinin politik ve siyasi konularda önyargılı ifadeler üretmesi
• İşe alım algoritmalarının kadın adayları erkeklere kıyasla dezavantajlı hale getirmesi
• Önyargılı algoritmaların nitelikli adayların işe alınmasını engellemesi
• Yüz tanıma teknolojilerinin sınırlı demografik verilerle eğitilmesi sonucu koyu tenli bireyleri doğru şekilde tanıma güçlüğü

Soru 5: Yapay zekayla oluşan etik kaygılara İslami değerler ne tür çözümler sunabilir?

• Hem İslami konularda hem yapay zekaya ait konularda bilgili kişilerden oluşan bir heyet kurulup, yapay zeka etiğiyle alakalı düzenli olarak güncellenen bir kılavuz yazılmalı.
• Kılavuz farklı durum ve şartlara göre çözümler sunabilmeli.
• Yapay zekanın İslami değerler çizgisinde kaynaklarla beslenmesi için internette daha fazla İslami içerik oluşturulmalı.
• Müslümanlar ve Hizmet mensupları bilinçlendirilmeli ve değerlerimize uygun çalışmalar ortaya koyulmalı.

Soru 6: Hizmet mensupları eğitim, rehberlik, diyalog, insani yardım ve yayıncılık gibi Hizmet alanlarında yapay zekadan nasıl faydalanabilir?

Eğitim ve Rehberlik

• Kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri oluşturmak, sınavları değerlendirmek, uzaktan eğitim imkanlarını geliştirmek, kaynak taraması yapmak, yazı, form, duyuru, soru cevap çalışmaları gibi içerik üretimi, hazır materyallerin özetlenmesi gibi işlerde YZ’den yardım almak zaman ve enerji tasarrufu sağlayabilir.
• Her bireyin ihtiyaçlarına ve durumuna göre uyarlanmış özel rehberlik ve danışmanlık hizmeti sunabilir.
• Kişiselleştirilmiş beceri geliştirme ve öğrenme programları oluşturulabilir.

Yayıncılık

• Yapay zeka, haber makalelerini ve sosyal medya paylaşımlarını analiz ederek yanlış bilgileri ve dezenformasyonu tespit etmek için kullanılabilir. Bu sayede insanların daha doğru ve güvenilir bilgilere erişmesi sağlanabilir.
• Dijital ortamdaki nefret söylemi ve diğer  zararlı içerikler otomatik olarak tespit edilerek bu ortamlar daha güvenli ve saygılı hale getirilebilir.

Dini kaynaklar

• Dini hikayelerin, hadislerin, tarihi olayların, risale vb. kaynaklarımızın görsel olarak canlandırılması amaçlı kullanılabilir.
• Kaynaklarımızın dillerinin sadeleştirilmesi, anlaşılması zor kelimelerin tashih edilmesi, eserlerin farklı dillere aslına uygun bir şekilde çevrilmesi için kullanılabilir.

Diyalog ve kültür

• YZ ile çeviri ve dil öğrenme araçları geliştirerek, farklı kültürlerden insanların daha kolay iletişim kurmaları ve birbirlerini anlamaları  sağlanabilir.
• YZ farklı kültürlere ait sanat eserlerini ve tarihi eserleri çevrimiçi olarak sergilemek ve insanlara farklı kültürler hakkında bilgi edinme imkanını genişletebilir.

İnsani Yardım

• Yapay zeka, yoksulluk, şiddet ve diğer sosyo ekonomik sorunlardan muzdarip insanları belirlemek ve onlara yardım ulaştırmak için kullanılabilir. Bu sayede kaynakların daha adil ve etkili bir şekilde dağıtılması sağlanabilir.
• Mültecilere ve göçmenlere yeni diller öğrenmelerine ve yeni bir ülkeye uyum sağlamalarına yardımcı olacak araçlar ve kaynaklar sunmak için kullanılabilir.

Soru 7: Hizmet faaliyetlerinde ya da kişisel hayatta yapay zeka ürünleri nasıl daha bilinçli bir şekilde kullanılabilir?

• Dijital kavramlar, dijital dünyadaki hak ve sorumluluklarımız ve kullandığımız araçların alt yapı ve fonksiyonları hakkında bilgilenmemiz gerekiyor.
• Hizmet hareketinin bir avatar olarak her dilde ve her yaşa hitap edecek şekilde kendini tanıttığı bir platform ve benzerleri yapay zeka yardımıyla oluşturulabilir.
• Yapay zeka araçları nedir ve nasıl kullanılır bunun eğitimleri verilmeli, seminerleri yapılmalıdır. Pozitif ve negatif yönleri hakkında risk eğitimleri verilmeli.
• Yapay zekanın daha bilinçli bir şekilde kullanılması
• Hizmet için kullanılacak yapay zekaların, açıklanabilir, şeffaf, legal ve insanî değerlerle uyuşmasına dikkat edilmeli.
• Her sonuca direk güvenmeyerek, sorgulamaya devam ederek, yapay zeka kullanıldığı belirtilerek değerlendirme yapılmalıdır.
• Kullanılan yapay zekanın hangi verileri topladığı iyi anlaşılmalıdır.
• YZ araçlarının insan hakları ihlalleri için kullanılmadığına ve ayrımcılığa sebep olmadığına dikkat edilmeli.
• Yapay zeka konusunda kitapçıklar basılabilir, dergiler çıkartılabilir.
• Yapay zekanın daha bilinçli bir şekilde kullanılması
• YZ araçlarının her zaman insan denetiminde olması ve insanların bu araçların nasıl kullanılacağına dair son kararı vermesi önemlidir.
• YZ ürünlerinin önyargılı olabileceğini ve her zaman doğru veya objektif bilgi vermeyebilir.
• Bağımlılık riskine karşı yapay zeka ürünlerini aşırı kullanmaktan kaçınmalı ve gerçek dünyayla etkileşim kurma ihmal edilmemelidir.

Soru 8: Hizmet mensupları “Deepfake” gibi teknolojilerin kurbanı olmamak için yanıltıcı içerik üretimine karşı nasıl tedbirler almalıdır?

• Gerçeklik tanımındaki değişim vurgulanmalı ve farkındalık oluşturulmalıdır.
• Yapay zeka servis sağlayıcıları etik içerik üretimi üzerine sistemler geliştirmeli, müşterilerinin deepfake tarzı içerikler üretmesine temkinli yaklaşılmalı
• Resim aramasında teyit sistemleri geliştirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır.
• Yanıltıcı içerikleri anlayabilmek için yapay zekanın gücünden faydalanılmalıdır.
• Bir içeriğin doğruluğunu ispat adına blockchain gibi teknolojilerden faydalanılmalı, blockchain’e noterlik vazifesi verilmelidir.
• Orijinal içerik üreticileri oldukça şeffaf davranmalı, bilginin doğruluğu adına çalışanların işlerini kolaylaştırmalı ve onlara yardımcı olmalıdır.

Soru 9: Hizmet Hareketi’nin yapay zeka teknolojilerinin gelişimini yakalaması için neler yapılabilir?

• Teknoloji çağında doğmuş bireylerin bakış açısı çok farklı kapılar açabilir. Bu sebeple özellikle gençlerin fikir ürettiği toplantılar yapılabilir.
• Bize ait YZ araştırma merkezleri kurulabilir. Buralarda Hizmet meseleleri ile ilgili zorlukları çözmek için projeler üretilebilir ve araştırma yapılabilir.
• İşbirliği imkanları geliştirerek, bilgi ve kaynakların paylaşılması, ortak araştırma projelerinin yürütülmesi ve en iyi uygulamaların geliştirilmesini sağlayabiliriz.
• Yeni gelişmeleri takip etme ve bunlara ayak uydurmaya odaklanmış uzman gruplar kurulabilir ve bu kişiler gerektikçe kamuoyunu bilgilendirebilir.
• Kurumlarımızda bu teknolojiler desteklenmeli ve kullanılmalı. Bir teknoloji altyapısı geliştirilmeli ve bu süreçte YZ teknolojileri de entegre edilmeli.
• Yapay zeka konusunda diğer dini/etnik/sosyal grupların neler yaptığı yakından takip edilmeli ve gerekirse uygun olanlarla birlikte projeler gerçekleştirilmeli.
• Haftalık rutin haline gelmiş sohbetlerimizde bu konu gündeme taşınabilir.